Kurtlar Vadisi : Enver Paşa "Bir Cezaevi Macerası"

    Enver Paşa şüphesiz tarihimizin en çok tartışılan şahsiyetleri arasındadır. Yaptıkları,yapmayı hayal ettikleri hep konuşulmuştur. Kimisi onu yüceltir kimisi yerden yere vurur. Ama ne olursa olsun Enver Paşa tarihimizin akışı içerisinde çok ciddi imzaları olan birisidir. Bu imzalar iyidir veya kötüdür yazımızın konusu bu değil. Yazımızın konusu onun yaşamanın son dönemlerine rastlayan ilginç bir kaçış serüvenidir. Biz bu macerayı belki de Enver Paşa hakkında yazılmış en ayrıntılı eser olan Şevket Süreyya Aydemir'in "Enver Paşa : Makedonya'dan Orta Asya'ya" adlı kitap serisinin 3. cildinde öğreniyoruz. Yeri gelmişken bu 3 ciltlik eserin şiddetle okunmasını da tavsiye ediyoruz. Lafı fazla da uzatmadan maceramıza geçelim isterseniz.

Bahtsız Uçak Yolculukları

    I. Dünya Savaşı bitmiş Osmanlı savaşı kaybetmiştir. İttihat ve Terakki bu sonuçla beraber varlığına son vermiş önemli yöneticileri öldürülmek korkusuyla yurt dışına çıkmışlardır. Yurt dışına çıkanlar arasında elbette Enver Paşa da vardır. Kendisi kısa süreli maceralardan sonra bir süre Almanya'da ikamet etmeye başlamıştır. Fakat niyeti uzun süreli kalmak değildir. Rusya'ya geçmek niyetindedir. Fakat bu geçiş kolay değildir. Rusya ihtilal geçirmiş bir ülkedir ve hala sancılar içerisindedir. Enver Paşa zaten bu sancıları yerinde değerlendirmek yeniden bir siyasi saha bulmak peşindedir. Bundan dolayı Almanların desteğiyle Rusya'ya geçme teşebbüslerinde bulunur. Bu teşebbüslerde kullanılan araç ilk seferlerinde uçaktır. Evet Enver Paşa çoğu kez Rusya'ya uçak ile geçmeye çalışır.

Enver Paşa'nın Rusya'ya uçakla
geçme teşebbüslerinin bazıları
 başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

     O dönemde takdir edersiniz ki uçak yolculuğu da pek güvenli değildir. Hele böyle gizli yolculuk gerçekten tehlikelidir. Enver Paşa'nın ilk uçakla yolculuk denemesi daha kalkış aşamasında arızadan dolayı başarısız olmuştur. İkinci denemede ise uçağı arızadan ötürü Estonya'ya inmiştir. Hatta Enver Paşa Estonya'da bir süre tutuklanmıştır. Nitekim Estonya'daki yönetim onları komünist propagandacılar sanmıştır. Fakat bunun böyle olmadığı eziyetli geçen cezaevi günlerinden sonra anlaşılmış ve Enver Paşa serbest bırakılmıştır. Bu cezaevi günlerinde Enver Paşa mahkumların çizimlerini yaparak para kazanmıştır. Ayrıca belirtmeliyiz ki bu çizim işi asıl maceramızın kilit noktasıdır.

Başarılı İniş Fakat Yanlış Yer

    Enver Paşa'nın çok defa uçak ile Rusya'ya geçmeye çalıştığını daha önce yazmıştık. Bunların bazılarının da başarısızlıkla sonuçlandığı zaten malumunuz olmuştur. Fakat başarılı olan bir seferi vardır ki işte yazımızın asıl konusu da budur. Enver Paşa yine uçak ile bu sefer yanında Dr. Bahaettin varken Rusya'ya geçmeye çalışmıştır. Uçak kazasız belasız kalkmış bir süre sonra yolcular Rusya toprakları sandıkları bir yere ayak basmışlardır. Ayak bastıkları yer zannettiklerinin aksine Rusya değil Letonya'dır. Çok geçmeden yine tutuklanıp Kovno cezaevine gönderilmişlerdir. Bu sefer gerçekten başları derttedir. Çünkü kendilerini ne kadar Rusya Türklerine yardıma giden Kızılay mensupları olarak tanıtsalar da karşılarındakiler buna inanmamıştır. Hatta ikisinin de resimleri alınıp belirli yerlere gönderilmiştir. Zamanları kısıtlıdır. Fakat talih bu sefer onların yüzüne gülecektir. Kapıda yıllarca unutulmayacak bir kaçış vardır.

Enver Paşa'nın cezaevinde
yaptığı bazı çizimler

    Enver Paşa Kovno cezaevindeki günlerinde yine çizim işiyle para kazanmaya başlar. Bu esnada cezaevi müdürünün de çizimlerini yaparak onunla ilişkilerini geliştirir. Sadece onunla da değil müdürün hizmetçisi ile de bu vasıtayla ilişkiler geliştirir. Bu hizmetçi aracılığıyla da eski ordu mensuplarından oluşan bir Alman gizli örgütüne mektup yollamayı başarır. Elbette bu mektubun ne için gönderildiğini az çok tahmin etmişsinizdir. Enver Paşa cezaevinden kaçma niyetindedir. Bu kaçış ise tıpkı Enver Paşa'nın hayatı gibi maceralı ve tehlikeli olacaktır.

    Enver Paşa ve Dr. Bahaettin gelişen ilişkileri sayesinde müdürden belirli zamanlarda cezaevi çayırlıklarında dolaşma izni almayı başarmışlardır. Bir gün bu çayırlıklarda dolaşırken tepelerinde bir uçak gezinmeye başlamıştır. İşte zaman gelmiştir. Bu uçak arıza bahanesiyle cezaevi çayırlıklarına inince Enver Paşa ve Dr. Bahaettin hemen kendileri için gelen bu uçağa koşmuşlardır. O esnada durumu anlayan nöbetçiler olaya müdahale etmek isteseler de uçaktan doğrultulan silahlar dolayısıyla bundan çabuk vazgeçmişlerdir. Enver Paşa ve Dr. Bahaettin uçağa bindikten kısa bir süre sonra uçak havalanmış ve kayıplara karışmıştır.

Kaçanlar Enver ve Arkadaşı!

    Kovno'da daha önce Enver Paşa ve Dr. Bahaettin'in resimlerinin alındığını yazmıştık. Bu resimler sayesinde batı basınında haber olan Kovno'dan uçakla kaçan mahkumların kimler olduğu tespit edilmiştir. Evet bu kaçanlar Enver Paşa ve arkadaşıdır. Son olarak iginçtir bu kaçış serüveni bizim aklımıza tarihle pek de alakalı olmayan bir dizi sahnesini getirdi. İzleyenler bilir. Bir dönemin fenomen dizisi Kurtlar Vadisi'nin bir bölümünde Halil İbrahim Kapar adlı karakter helikopter ile hemen hemen benzer şekilde cezaevinden kaçırılmıştı. Belki de senaristler bu maceraya özenerek öyle bir sahne yazmışlardır. Ne dersiniz?

Kurtlar Vadisi dizisinin bir bölümünde benzer kaçış
sahnesi vardır.

   Yararlanılan Kaynaklar:
> Şevket Süreyya Aydemir "Enver Paşa : Makedonya'dan Orta Asya'ya (III. Cild)" 
Not: Şevket Süreyya Aydemir bu hadiseyi Şekip Arslan Bey'in hatıratına dayandırır. Şekip Arslan Bey bu uçak maceralarını Enver Paşa'dan dinlediği şekilde aktardığını yazmıştır. Enver Paşa da mektuplarında bu olaylardan bahsetmiştir.

Yazımızı Okuduğunuz İçin Teşekkür Ederiz. Yorumlarınız Bizim İçin Değerlidir.